Mikołaj Gomółka

1535-1609

Kompozytor renesansowy, instrumentalista. Pochodził z rodziny mieszczan sandomierskich. Od 1545 r. był śpiewakiem w gronie paziów króla Zygmunta Augusta. Naukę muzyki pobierał u Jana Klausa, jednego z królewskich fistulatorów – zwanych też piszczkami - grającego na instrumentach dętych drewnianych, i stał się członkiem kapeli królewskiej Zygmunta Augusta. Przebywał na dworze królewskim w Krakowie, podróżował z dworem do Wilna, Knyszyna, Piotrkowa, Gdańska, prawdopodobnie zabawił też u ks. Albrechta Hohenzollerna w Królewcu. W czasie pobytu na dworze zetknął się z takimi kompozytorami, jak Wacław z Szamotuł, Marcin Leopolita czy Valentin Bakfark.

W 1566 r. Gomółka powrócił do Sandomierza, zakupił tam dom – na kamienicy na rogu Rynku i ul. Sokolnickiego znajduje się obecnie tablica pamiątkowa poświęcona kompozytorowi – i zajął się działalnością finansową; pełnił także różne funkcje związane z sądownictwem. Poślubił córkę rajcy tarnowskiego Tomasza Kuszmierzowicza, Jadwigę, i najprawdopodobniej miał z nią syna Michała, który obok Mikołaja był muzykiem na dworze Jana Zamoyskiego.

W 1580 r. Gomółka przebywał prawdopodobnie w Krakowie, uczestnicząc w pracach nad wydaniem psałterza (Melodiae na Psalterz polski przez Mikolaia Gomólke vczynione). Być może już wówczas był nadwornym muzykiem biskupa krakowskiego Piotra Myszkowskiego, któremu dedykował swoje dzieło. W 1587 r. wraz z trzema wspólnikami podjął poszukiwania górnicze w okolicy Muszyny. W latach 1590-1591 był muzykiem na krakowskim dworze kanclerza Jana Zamoyskiego. Pozostawał tam jeszcze 30 kwietnia 1591 r., i to jest ostatnia znana data z jego życiorysu.

W epitafium w kościele dominikańskim w Jazłowcu napisano, że zmarł 5 marca 1609 r. w 45. roku życia. Jeśli przyjąć tę datę za moment jego odejścia, miał wtedy faktycznie 74 lata. Jednak pojawia się też inna data jego śmierci – rok 1591.

Jego najbardziej znane, wydrukowane za życia i jedyne zachowane do dziś dzieło to Melodie na psałterz polski (oryginalnie: Melodiæ ná psalterz polski, przez Mikoláiá Gomólke vczynioné; wydane w drukarni Łazarza Andrysowicza w Krakowie w 1580 r.), skomponowane do poetyckiego tłumaczenia psalmów biblijnych dokonanego przez Jana Kochanowskiego. Poeta poprosił Gomółkę o dokomponowanie do jego Psałterza Dawidowego muzyki, a ten po kilku miesiącach pracy przyniósł gotowe dzieło.