Przejdź do treści
Proszę czekać...
Kompozytor Stanisław Moniuszko ubrany w czarny surdut i apaszkę
Nazwisko znane, melodie niektóre też, każdy choć raz widział "Halkę" czy "Straszny dwór". Ale czy znamy więcej szczegółów z życia Moniuszki? Czy czytaliśmy kiedyś o jego wielkiej miłości do żony Omki, gromadce dzieci, ówczesnych realiach życia w Wilnie i Warszawie?

Urodził się w 1819 roku w Ubielu na terenie dzisiejszej Białorusi. Edukację muzyczną rozpoczął w dzieciństwie pod okiem matki, a kontynuował po przeniesieniu się rodziny do Mińska u Dominika Dziewanowskiego, a potem — w Warszawie — u Augusta Freyera. Tuż przed wybuchem powstania listopadowego rodzina wróciła do Ubiela, skąd w 1836 roku Moniuszko pojechał do Berlina, by tam kształcić się u Carla Rungenhagena przy prowadzonej przez niego Singakademie.

Po ukończeniu studiów w 1840 roku wrócił do kraju. Ożenił się z poznaną kilka lat wcześniej Aleksandrą Müllerówną, z którą zamieszkał w Wilnie, gdzie zarabiał na życie, pracując jako organista w kościele św. Jana. Jednocześnie podejmował się działań artystycznych mających na celu animację życia muzycznego Wilna. Organizował m.in. w prywatnych salonach wykonania swoich oper i operetek. W 1847 roku pod wpływem znajomości z Włodzimierzem Wolskim, przedstawicielem warszawskiego środowiska literackiego, napisał dwuaktową operę Halka. Podobnie jak wcześniejsze dzieła, zaprezentował Halkę w wersji koncertowej w Wilnie. Rozgłos zyskała jednak tylko lokalny. Nawiązane wcześniej kontakty z przedstawicielami warszawskiego mieszczaństwa i arystokracji, m.in. z Józefem Sikorskim, redaktorem naczelnym pisma „Ruch Muzyczny”, jak i dyrektorem teatrów rządowych, gen. Ignacym Abramowiczem, przyniosły niebawem istotną zmianę w jego życiu i karierze.

Przełom nastąpił w 1858 roku, kiedy to odbyła się premiera nowej, czteroaktowej wersji Halki, po której Moniuszko otrzymał nominację od dyrektora teatrów rządowych na stanowisko dyrygenta oper polskich w warszawskim Teatrze Wielkim. Od tej pory co roku dawał Moniuszko nowe premiery swoich dzieł. Na koniec 1858 roku przygotował Flisa, w 1860 dał Hrabinę, w 1861 — Verbum nobile. Coraz bardziej gęstniejąca atmosfera przed wybuchem powstania styczniowego w Warszawie opóźniła premierę kolejnej opery. Pierwszy raz wystawiono ją dopiero w 1865 roku. Był to Straszny dwór, uznawany obok Halki za najwybitniejsze dzieło Moniuszki. Do końca życia ukończył jeszcze Moniuszko Parię i Beatę, kilka projektów scenicznych pozostało niedoprowadzonych do końca.

Po przeniesieniu się na stałe do Warszawy Moniuszko rozpoczął również pracę w nowo założonym wówczas Instytucie Muzycznym, gdzie wykładał harmonię i kontrapunkt. Wraz z liczną rodziną (doczekał się dziesięciorga dzieci) mieszkał w okolicach Teatru Wielkiego — dziś przy ul. Mazowieckiej i na Starym Mieście widnieją tablice poświęcone jego pamięci.

Do historii Stanisław Moniuszko przeszedł jako „ojciec polskiej opery narodowej”, a także czołowy przedstawiciel gatunku pieśni w muzyce polskiej. Śpiewniki domowe jego autorstwa obejmują ponad dwieście pieśni (wśród nich najpopularniejsza jest Prząśniczka), stanowiąc wartościowy kontrapunkt do romantycznej twórczości pieśniowej Franciszka Schuberta i Roberta Schumanna. Stanisław Moniuszko zmarł na atak serca 4 czerwca 1872 roku w Warszawie, pochowany jest na Cmentarzu Powązkowskim. W Ubielu w latach 80. XX wieku powstało muzeum jego imienia, a spuścizna w większości zgromadzona została w Archiwum Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, którego był współzałożycielem.

Moniuszko pozostaje jednak prawie nieznany jako twórca muzyki kameralnej, baletowej, utworów fortepianowych i organowych.

Źródło: moniuszko200.pl